Bajki i powiastki [eKönyv: epub, mobi]

Stanis³aw JachowiczPoeta, bajkopisarz, pedagog, dzia³acz charytatywny.Ukoñczy³ szko³ê pijarów w Rzeszowie oraz gimnazjum w Stanis³awowie. Studiowa³ na wydziale filozoficznym na Uniwersytecie we Lwowie. Na studiach by³ wspó³za³o¿ycielem i wp³ywowym cz³onkiem tajnego Towarzystwa Æwicz±cej siê M³odzie¿y w Literaturze Ojczystej, a tak¿e inspiratorem i prezesem Towarzystwa Studenckiego Ko³a Literacko-Naukowego. Po studiach zamieszka³ w Warszawie, gdzie obj±³ posadê kancelisty w Prokuratorii Generalnej Królestwa Polskiego. Przyst±pi³ do Zwi±zku Wolnych Polaków, po wykryciu którego otrzyma³ zakaz zajmowania posad rz±dowych. Wobec tego jego g³ównym zajêciem by³a praca pedagogiczna jako nauczyciela jêzyka polskiego w domach i na prywatnych stancjach dla dziewcz±t. Debiut literacki Jachowicza mia³ miejsce w 1818 r. w ,,Pamiêtniku lwowskim", gdzie opublikowa³ bajki. Pierwsz± ksi±¿kê wyda³ w 1824 r. - zbiór bajek i powiastek pt. Bajki i powie¶ci. Przez cztery kolejne lata ukazywa³y siê rozszerzone wydania tego zbioru pod tym samym tytu³em; w 1829 r. zbiór zawiera³ ju¿ 113 utworów. Jest autorem kilkuset wierszyków i powiastek dydaktyczno-moralizatorskich. Publikowa³ równie¿ w periodykach pod w³asnym nazwiskiem lub pod pseudonimem Stanis³aw z Dzikowa. W 1829 r. redagowa³ przez rok ,,Tygodnik dla Dzieci". W W 1830 r. przy wspó³udziale Ignacego Chrzanowskiego zacz±³ wydawaæ pierwsze w Europie codzienne pismo dla dzieci - ,,Dziennik dla Dzieci". Publikowane przez niego gazety i ksi±¿ki mia³y wychowywaæ, ale te¿ uczyæ czytania, liczenia i historii.Zajmowa³ siê równie¿ opiek± spo³eczn± nad dzieæmi.Ur. 17 kwietnia 1796 w Dzikowie (dzi¶ dzielnica Tarnobrzega) Zm. 24 grudnia 1857 w Warszawie Najwa¿niejsze dzie³a: Rozmowy mamy z Józi± s³u¿±ce za wstêp do wszelkich nauk, a mianowicie do gramatyki, u³o¿one dla po¿ytku m³odzie¿y, Pisma ró¿ne wierszem Stanis³awa Jachowicza, ¦piewy dla dzieci, Rady wuja dla siostrzenic: (upominek dla m³odych panien), Pomys³y do poznania zasad jêzyka polskiego, Æwiczenia pobo¿ne dla dzieci, rozwijaj±ce my¶l, Podarek dziatkom polskim: z pozosta³ych pism ¶. p. Stanis³awa Jachowicza, Upominek z prac Stanis³awa Jachowicza: bajki, nauczki, opisy, powiastki i ró¿ne wierszykiJózef Ignacy KraszewskiNiezwykle p³odny pisarz, autor przede wszystkim powie¶ci historycznychi obyczajowych, publicysta, dzia³acz spo³eczny, badacz staro¿ytno¶cis³owiañskich, popularyzator ¼róde³ historycznych.Do najpopularniejszych dzi¶ powie¶ci Kraszewskiego nale¿y Staraba¶ñ. W¶ród inspiracji do niej znalaz³o siê kilka wydanych wcze¶niejtekstów literatury piêknej. Po pierwsze Rzepicha (1790) FranciszkaSalezego Jezierskiego, jednego z jakobinów warszawskich, którywyja¶nia³ przyczynê nierówno¶ci spo³ecznych tez± o podboju rolniczejludno¶ci s³owiañskiej przez plemiê, które przekszta³ci³o siê wszlachtê (a w³a¶c. magnateriê). Po drugie, Lillê Wenedê (1840)Juliusza S³owackiego, obrazuj±c± podobn± tezê oraz pokazuj±c±dwuznaczn± rolê chrze¶cijañstwa jako religii naje¼d¼ców. Po trzeciedramat Mieczys³awa Romanowskiego Popiel i Piast (1862), w którymdodatkowo nacisk po³o¿ony zosta³ na zagro¿enie dla S³owiañszczyzny zestrony pañstw niemieckich, za¶ ko¶ció³ ukazany zosta³ ostatecznie jakogwarant za¿egnania konfliktu spo³ecznego miêdzy szlacht± a ludem (tj.te¿ miêdzy pañstwem jako systemem instytucji a funkcjonowaniemspo³eczno¶ci po³±czonej wiêzami rodowymi i s±siedzkimi).PonadtoKraszewski czerpa³ ze ¼róde³ historycznych (najwidoczniejsze s± ¶ladyadaptacji legend zapisanych w Historii Polski Jana D³ugosza), zw³asnych badañ nad kultur± materialn± dawnych S³owian i Litwy (wyda³m.in. dzie³a pionierskie: Litwa. Staro¿ytne dzieje 1847 orazSztuka u S³owian 1860, zajmowa³ siê obyczajowo¶ci± Polskipiastowskiej, pracowa³ nad projektem encyklopedii staro¿ytno¶cipolskich dla Akademii Umiejêtno¶ci w 1875 r.), z opracowañwspó³czesnych mu historyków: Lelewela, Szajnochy, Roeppla i in. Pewienwp³yw na tre¶æ powie¶ci wywar³y równie¿ prelekcje paryskie Mickiewiczana temat literatury s³owiañskiej, sk±d zaczerpn±³ np. przekonanie ozachowaniu w religii S³owian ¶ladów dziedzictwa praindoeuropejskiego(swoisty panteizm, niektóre bóstwa to¿same z hinduistycznymi). Doswoich ¼róde³ i inspiracji doda³ Kraszewski równie¿ rzekomo¶redniowieczny Królodworski rêkopis. Zbiór staroczeskichbohatyrskich i lirycznych ¶piewów (1818) wydany, a jak siê pó¼niejokaza³o, równie¿ spreparowany przez Vaclava Hankê.Ur. 28 lipca 1812 w WarszawieZm. 19 marca 1887 w GenewieNajwa¿niejsze dzie³a: Stara ba¶ñ (1876), Chata za wsi± (1854), Ulana (1842), Dzieciê Starego Miasta (1863), Zygmuntowskie czasy (1846), Barani Ko¿uszek (1881), Hrabina Cosel (1873), Brühl (1874), Poeta i ¶wiat (1839), Latarnia czarnoksiêska (1844), Wspomnienia Wo³ynia, Polesia i Litwy (1840)