Budnik [eKönyv: epub, mobi]

Józef Ignacy KraszewskiNiezwykle p³odny pisarz, autor przede wszystkim powie¶ci historycznychi obyczajowych, publicysta, dzia³acz spo³eczny, badacz staro¿ytno¶cis³owiañskich, popularyzator ¼róde³ historycznych.Do najpopularniejszych dzi¶ powie¶ci Kraszewskiego nale¿y Staraba¶ñ. W¶ród inspiracji do niej znalaz³o siê kilka wydanych wcze¶niejtekstów literatury piêknej. Po pierwsze Rzepicha (1790) FranciszkaSalezego Jezierskiego, jednego z jakobinów warszawskich, którywyja¶nia³ przyczynê nierówno¶ci spo³ecznych tez± o podboju rolniczejludno¶ci s³owiañskiej przez plemiê, które przekszta³ci³o siê wszlachtê (a w³a¶c. magnateriê). Po drugie, Lillê Wenedê (1840)Juliusza S³owackiego, obrazuj±c± podobn± tezê oraz pokazuj±c±dwuznaczn± rolê chrze¶cijañstwa jako religii naje¼d¼ców. Po trzeciedramat Mieczys³awa Romanowskiego Popiel i Piast (1862), w którymdodatkowo nacisk po³o¿ony zosta³ na zagro¿enie dla S³owiañszczyzny zestrony pañstw niemieckich, za¶ ko¶ció³ ukazany zosta³ ostatecznie jakogwarant za¿egnania konfliktu spo³ecznego miêdzy szlacht± a ludem (tj.te¿ miêdzy pañstwem jako systemem instytucji a funkcjonowaniemspo³eczno¶ci po³±czonej wiêzami rodowymi i s±siedzkimi).PonadtoKraszewski czerpa³ ze ¼róde³ historycznych (najwidoczniejsze s± ¶ladyadaptacji legend zapisanych w Historii Polski Jana D³ugosza), zw³asnych badañ nad kultur± materialn± dawnych S³owian i Litwy (wyda³m.in. dzie³a pionierskie: Litwa. Staro¿ytne dzieje 1847 orazSztuka u S³owian 1860, zajmowa³ siê obyczajowo¶ci± Polskipiastowskiej, pracowa³ nad projektem encyklopedii staro¿ytno¶cipolskich dla Akademii Umiejêtno¶ci w 1875 r.), z opracowañwspó³czesnych mu historyków: Lelewela, Szajnochy, Roeppla i in. Pewienwp³yw na tre¶æ powie¶ci wywar³y równie¿ prelekcje paryskie Mickiewiczana temat literatury s³owiañskiej, sk±d zaczerpn±³ np. przekonanie ozachowaniu w religii S³owian ¶ladów dziedzictwa praindoeuropejskiego(swoisty panteizm, niektóre bóstwa to¿same z hinduistycznymi). Doswoich ¼róde³ i inspiracji doda³ Kraszewski równie¿ rzekomo¶redniowieczny Królodworski rêkopis. Zbiór staroczeskichbohatyrskich i lirycznych ¶piewów (1818) wydany, a jak siê pó¼niejokaza³o, równie¿ spreparowany przez Vaclava Hankê.Ur. 28 lipca 1812 w WarszawieZm. 19 marca 1887 w GenewieNajwa¿niejsze dzie³a: Stara ba¶ñ (1876), Chata za wsi± (1854), Ulana (1842), Dzieciê Starego Miasta (1863), Zygmuntowskie czasy (1846), Barani Ko¿uszek (1881), Hrabina Cosel (1873), Brühl (1874), Poeta i ¶wiat (1839), Latarnia czarnoksiêska (1844), Wspomnienia Wo³ynia, Polesia i Litwy (1840)