Chore per³y i inne opowiadania [eKönyv: epub, mobi]

Alter KacyzneDramaturg, poeta, autor opowiadañ. Pochodzi³ z ubogiej wileñskiej rodziny robotniczej - jego ojciec by³ murarzem, a matka krawcow±. Alter pocz±tkowo uczy³ siê u me³ameda, potem uczêszcza³ do rosyjsko-¿ydowskiej szko³y podstawowej. Przez ca³y ten czas samodzielnie pog³êbia³ te¿ swoj± wiedzê z ró¿nych dziedzin. Po ¶mierci ojca postanowi³ przerwaæ naukê i wyjecha³ do wuja mieszkaj±cego w Jekaterynos³awiu (obecnie Dniepropietrowsk), od którego nauczy³ siê zawodu fotografa.Debiut literacki Altera Kacyzne przypada na rok 1909, kiedy to Szymon An-ski wydrukowa³ w swoim periodyku ,,Jewrejski mir" dwa jego opowiadania napisane w jêzyku rosyjskim.W 1910 Kacyzne wyjecha³ do Warszawy, gdzie za³o¿y³ swoje, legendarne potem, atelier fotograficzne. Bezpo¶rednim impulsem do przeprowadzki by³a osoba mieszkaj±cego w Warszawie Icchoka Lejbusza Pereca. Pod jego wp³ywem Kacyzne zacz±³ pisaæ w jêzyku jidysz (choæ oprócz rosyjskiego doskonale zna³ te¿: polski, niemiecki, francuski i hebrajski), a przez krytyków obwo³any zosta³ pierwszym uczniem ,,szko³y Pereca". W roku 1915, po ¶mierci Pereca, Alter Kacyzne napisa³ wspomnienie o swoim Mistrzu, które by³o pierwszym opublikowanym przez niego tekstem w jêzyku jidysz. Jego debiutem literackim w tym jêzyku, by³ z kolei fragment poematu Der Gajst der mejlech (Duch-Król) wydany w 1918 roku w Kijowie. Tytu³ nawi±zywa³ do poematu historiozoficznego Król-Duch autorstwa Juliusza S³owackiego.Po ¶mierci Preca, Kacyzne odnowi³ znajomo¶æ z przebywaj±cym w Warszawie od 1918 An-skim, z którym dawniej intensywnie korespondowa³ wymieniaj±c pogl±dy i nowiny z ¿ydowskiego ¿ycia kulturalnego. Po ¶mierci An-skiego (8 listopada 1920) Kacyzne, zgodnie z ostatni± wol± pisarza, dopisa³ trzeci akt niedokoñczonej sztuki Dzieñ i noc, która potem z powodzeniem grana by³a na deskach europejskich teatrów ¿ydowskich.W latach 20. na zamówienie nowojorskiego dziennika ,,Forwerts", Alter Kacyzne fotografowa³ ¿ycie w ¿ydowskich miasteczkach Europy ¦rodkowo-Wschodniej. Jednocze¶nie wspó³pracowa³ tak¿e z dzia³aj±c± w Warszawie awangardow± grup± artystyczn± Chaliastre (nigdy nie zosta³ jednak jej oficjalnym cz³onkiem).By³ wspó³za³o¿ycielem literackiego pisma ,,Literarisze Bleter", wspó³redagowa³ tak¿e periodyki: ,,Di Tejwe", ,,Di Glokn", ,,Literatur", ,,Der Frajnd". W ,,Bicher welt", ,,Ilustrirte welt", ,,Folkscajtung" i in. publikowa³ wiersze, ballady ludowe, fragmenty utworów dramatycznych, eseje o literaturze, sztuce i teatrze. Ten szeroki wachlarz wybieranych przez niego form literackich dobrze pokazuje ci±g³± potrzebê do eksperymentowania, testowania mo¿liwo¶ci literatury, szukania najbardziej odpowiedniej formy wyrazu dla tre¶ci, które chcia³ przekazaæ. Jednoczesna dzia³alno¶æ na polu fotografii i literatury znalaz³a swoje odbicie w charakterystycznym dla Kacyzne sposobie opisu - obrazowo¶ci, wra¿liwo¶ci na barwy, a tak¿e umiejêtno¶æ ,,kadrowania" obrazów literackich. Inspiracjê czerpa³ zarówno z tradycji ¿ydowskiej jak i kultury europejskiej próbuj±c po³±czyæ je ze sob± w swojej twórczo¶ci.W 1939 roku wyjecha³ wraz z ¿on± i córk± do Lwowa, gdzie przez jaki¶ czas pracowa³ w miejscowym radio i teatrze. Po wej¶ciu Niemców do Lwowa ucieka do Tarnopola. 7 lipca 1941 roku zosta³ zamordowany przez Ukraiñców podczas pogromu w Tarnopolu. Ur. 31 maja 1885 w WilnieZm. 7 czerwca 1941 w TarnopoluNajwa¿niejsze dzie³a: Der Gajst der mejlech (1918, Duch-król, poemat), Arabeskn (1922, Arabeski) Sztarke un szwache (1929-1930, Silni i s³abi, powie¶æ)Dzie³a prze³o¿one na jêzyk polski: Chore per³y i inne opowiadania (prze³. Micha³ Friedman, Wydawnictwo Dolno¶l±skie - seria Biblioteka Pisarzy ¯ydowskich, Wroc³aw 1999, fragm. tak¿e [w:] ,,Literatura na ¶wiecie" nr 12(161)/1984; opowiadanie Nasturcje (prze³. Karolina Szymaniak [w:] Warszawska awangarda jidysz. Antologia tekstów, red. Karolina Szymaniak, Gdañsk 2005); Fragmenty powie¶ci Silni i s³abi: Stare miasto, prze³. Micha³ Friedman, ,,Midrasz" nr 13(45) 2001; Dziwny ¯yd, prze³. Micha³ Friedman, ,,Midrasz" nr 3 (59)2002; Remedium dla literatów, prze³. Micha³ Friedman, ,,Midrasz" nr 5(73) 2003.