Ryszard Wagner w Bayreuth [eKönyv: epub, mobi]

Friedrich NietzscheFilozof, filolog klasyczny, pisarz. W latach szkolnych z zami³owaniemoddawa³ siê poznawaniu niemieckiej muzyki klasycznej od Bacha iMozarta po Beethovena oraz poezji romantycznej (szczególnie wielkiewra¿enie zrobi³y na nim utwory nowo odkrytego Hölderlina). Studiowa³filologiê klasyczn±, teologiê, historiê Ko¶cio³a i historiê nauniwersytecie w Bonn (1864-1865) i w Lipsku (od 1865). Jako filologklasyczny zyska³ wielkie uznanie, w¶ród jego pierwszych publikacjiznalaz³y siê m. in. komentarze do Arystotelesa; w 1869 roku zosta³profesorem nadzwyczajnym w katedrze filologii klasycznej uniwersytetuw Bazylei. Pocz±tkowa popularno¶æ w ¶rodowisku uczelni przygas³a pokrytycznym przyjêciu koncepcji dionizyjsko¶ci i apolliñsko¶ciwy³o¿onej w Narodzinach tragedii (1872). Jeszcze przed podjêciempracy akademickiej Nietzsche odby³ obowi±zkow± s³u¿bê wojskow±.Wkrótce potem wymówi³ obywatelstwo pruskie i od 1869 roku pozostawa³ ,,bezpañstwowcem". Bardzo istotnywp³yw na my¶l Nietzschego mia³o zetkniêcie siê z filozofi± ArturaSchopenhauera oraz muzyk± Ryszarda Wagnera, z którym bliskoprzyja¼ni³ siê na pocz±tku lat 70 XIX wieku (pó¼niej dosz³o dorozlu¼nienia stosunków ze wzglêdów ¶wiatopogl±dowych; komentarzem doistoty tego rozd¼wiêku jest napisana przez filozofa w 1888 r. rozprawaNietzsche kontra Wagner). Charakterystyczne w stylu pisarskimNietzschego jest pisanie aforyzmami (pocz±wszy do dzie³a Ludzkie,arcyludzkie z 1878 r.). Po czê¶ci wynika³o to z choroby, na któr±cierpia³ od lat m³odzieñczych, a która objawia³a siê niezwyklesilnymi, wielodniowymi atakami migreny, po czê¶ci jednak by³ to¶wiadomy wybór formy literackiej: ,,Kto krwi± i w przypowie¶ciachpisze, nie chce, by go czytano, ¿±da, by siê go na pamiêæ uczono" -pisa³ w najbardziej znanym ze swych tekstów, Tako rzeczeZaratustra (1883-1885). Choroba zmusi³a go do zrezygnowania z pracy uniwersyteckiejw 1879 roku. Od tego czasu wiele podró¿owa³, po W³oszech, Niemczech iSzwajcarii, gdzie przebywa³ najchêtniej. Na prze³omie 1888 i 1889 rokunasilenie choroby doprowadzi³o do ob³êdu; Nietzsche trafi³ na rok dokliniki psychiatrycznej, najpierw w Bazylei, a nastêpnie w Jenie. W1890 matka zabra³a go w rodzinne strony, do Naumburga; ostatnie trzylata ¿ycia spêdzi³ samotnie w Weimarze. Zosta³ pochowany w Röcken,obok swego ojca, pastora luterañskiego. Ostatnim dzie³em Nietzschegojest autobiograficzna ksi±¿ka Ecce Homo (1888); po¶miertnie zosta³a wydana jeszcze z notatek Wola mocy.Ur. 15 pa¼dziernika 1844 w RöckenZm. 25 sierpnia 1900 w WeimarzeNajwa¿niejsze dzie³a: Narodziny tragedii czyli hellenizm i pesymizm, Tako rzecze Zaratustra, Ludzkie, arcyludzkie, Poza dobrem iz³em, Zmierzch bo¿yszcz, Antychryst, Ecce Homo, Wolamocy.